در زندگی پرهیاهو و دنیای پرشتاب این روزها که کارها و زمان از پی یگدیکر می دوند، شاید از دست دادن تجربه خواب کافی یکی از قربانیان مهم سبک زندگی جدید باشد. درحالی که خواب یکی از نیازهای اساسی انسان است که نه تنها بر سلامت جسمانی بلکه بر روی جنبه های مختلف سلامت روان نیز تاثیر گذار خواهد بود.
در واقع کیفیت خواب جز اینکه بر روی عملکرد روزمره ما تاثیر منفی می گذارد، نقش حیاتی در سلامت ما در نگاه بلند مدت دارد. خواب کافی و باکیفیت می تواند خلق و خو، حافظه، تمرکز و مقاومت در برابر استرس را بهبود بخشد، در حالی که کم خوابی یا اختلالات خواب با افزایش خطر افسردگی، اضطراب و اختلالات روانی همراه است.
تاثیر خواب بر سلامت جسمی و سیستم ایمنی بدن
کیفیت خواب در حفظ سلامت جسمی و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی دارد. در زمان خواب، بدن فرآیندهای ترمیمی را فعال می کند و توانایی مقابله با بیماری ها را افزایش می دهد، در مقابل کم خوابی می تواند خطر ابتلا به بیماری ها را بالا ببرد و روند بهبودی را کند کند.
خواب کافی باعث تنظیم هورمون هایی مانند انسولین، هورمون رشد، و کورتیزول می شود که در کنترل وزن، متابولیسم و استرس نقش دارند درحالی که کمبود خواب باعث افزایش اشتها و تمایل به مصرف غذاهای پرکالری می شود که می تواند منجر به چاقی شود.
افزون برآن خواب منظم و کافی فشار خون را کاهش داده و خطر بیماری های قلبی را کم می کند و تولید سلول های ایمنی مانند لنفوسیت ها و سیتوکین ها را افزایش می دهد که در مقابله با ویروس ها و باکتری ها مؤثرند و نکته جالب این است که سیستم ایمنی نیز بر خواب تأثیر می گذارد.
نقش حیاتی خواب با کیفیت بر سلامت روان
خواب کافی به مغز کمک می کند تا تعادل هورمون هایی مانند سروتونین، دوپامین و کورتیزول را حفظ کند. این هورمون ها نقش کلیدی در احساس شادی، آرامش و مقابله با استرس دارند. افرادی که خواب کافی دارند، معمولاً کمتر دچار نوسانات خلقی، تحریک پذیری یا عصبانیت می شوند و با فشارهای روانی زندگی بهتر می توانند مقابله کنند.
از سوی دیگر در طول خواب، به ویژه در مراحل عمیق آن، مغز اطلاعات روز را پردازش و ذخیره می کند که این فرایند برای یادگیری مطالب جدید، حل مسئله و تصمیم گیری های منطقی ضروری است. درحالی که کم خوابی می‌تواند باعث کاهش تمرکز، فراموشی و اشتباه در قضاوت شود.
در خواب REM مغز ارتباطات جدیدی بین اطلاعات مختلف ایجاد می کند. این فرآیند به خلاقیت کمک می کند؛ به همین دلیل بسیاری از هنرمندان و نویسندگان از خواب الهام می گیرند. همچنین، خواب کافی باعث افزایش احساس رضایت، انگیزه و انرژی روانی در طول روز می شود.
نکات کاربردی برای بهبود کیفیت خواب
داشتن برنامه خواب منظم و رعایت آن در شبانه روز به طوری که هر روز حتی المقدور در ساعات مشخصی بخوابید و بیدار شوید، می تواند تاثیر مثبتی بر افزایش کیفیت خواب شما به دنبال داشته باشد.
همچنین کاهش مصرف کافئین، به ویژه در ساعات پایانی روز، اجتناب از استفاده از موبایل و لپ تاپ پیش از خواب به علت نور آبی این دستگاه ها که می تواند چرخه ی خواب را مختل کند نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
ایجاد محیط خواب مناسب به صورت اتاق تاریک، ساکت و با دمای مساعد، در افزایش کیفیت خواب نقش مهمی دارد.
