چاقی یکی از بزرگ ترین چالش های سلامتی در دنیای امروز است که به بروز بیماری های جدی و کاهش کیفیت زندگی منجر می شود. در حالی که عادات غذایی نادرست و کم تحرکی مقصران اصلی چاقی هستند، اما واقعیت این است که عوامل متعددی می توانند در این زمینه نقش داشته باشند. یکی از این عوامل، وجود بیماری های خاص است که به چاقی منجر می شوند.
در این مقاله به بررسی 15 بیماری که به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث چاقی می شوند خواهیم پرداخت، در ادامه همراه باشید.
راهنمای مطالعه
1. کم کاری تیروئید
تیروئید غده بسیار مهمی در بدن است که عملکردهای متنوعی از جمله تنظیم متابولیسم را بر عهده دارد. زمانی که تیروئید کم کار شود علائمی مانند افزایش وزن ناخواسته به وجود می آید. تشخیص کم کاری تیروئید به وسیله آزمایش خون انجام می شود و معمولاً با دارو درمانی بهبود پیدا می کند.
2. افسردگی
افسردگی از جمله بیماری های خلقی است که روی اشتها فرد تاثیر گذار است. افسردگی می تواند در برخی افراد با لاغری و در برخی دیگر با چاقی همراه باشد. در افراد افسرده مبتلا به چاقی، اغلب سطح هورمون استرس یا همان کورتیزول بالاست که این مسئله باعث تجمع چربی در اطراف شکم می شود. درمان افسردگی باید تنها با مراقبت پزشک یا درمانگر انجام شود و در صورت نیاز دارو تجویز گردد.
3. پرخوری عصبی
این نوع از پرخوری رفتاری بیمارگونه است که ناشی از اختلال روحی است. اختلال پرخوری یا Binge eating disorder، یک اختلال رفتاری است که با پرخوری مزمن و اجباری مشخص می شود. درمان این بیماری چند وجهی است و نیاز به همراهی همزمان پزشک، کارشناس تغذیه و روان درمانگر دارد.
4. بی خوابی
خواب کمتر از 6 ساعت در شب با ریسک بالاتر چاقی همراه است. متعادل ترین زمان خواب، 8 ساعت است که این مقدار بهترین زمان برای جلوگیری از افزایش وزن است. کمبود خواب با افزایش تولید هورمون های کورتیزول و انسولین همراه است که هر دوی آن ها باعث بالا رفتن وزن می شوند.
5. بیماری کوشینگ
در موارد قبلی به کورتیزول اشاره کردیم. در این بیماری غدد فوق کلیوی مقدار بیش از حد کورتیزول ترشح می کنند. در شرایط نرمال کورتیزول به حفظ فشار خون و قند خون کمک می کند، اما در بیماری کوشینگ با افزایش تولید کورتیزول، چربی ها در شکم و گردن تجمع پیدا می کنند.
6. سندرم تخمدان پلی کیستیک
این بیماری به نام تنبلی تخمدان نیز شناخته می شود. قاعدگی های نامنظم، رویش موهای زائد با الگوی مردانه، آکنه های شدید، ابتلا به مقاومت به انسولین و چاقی از مشخصه های این بیماری است. زنان مبتلا به تنبلی تخمدان معمولاً دچار چاقی، خصوصاً چاقی شکمی هستند و تلاش آن ها برای کاهش وزن معمولاً نتیجه بخش نیست. به همین دلیل این افراد نیاز به رژیم اختصاصی دارند. استفاده از کالری شمار به همراه دریافت مناسب درشت مغذی ها یکی از راهکارهای مدیریت وزن در تنبلی تخمدان است.
با کالری شماری چقدر وزن کم میکنیم؟ پاسخ این سوال بستگی به وزن اولیه، میزان چاقی و سایر موارد اختصاصی دارد که کارشناس تغذیه سعی می کند با توجه به آن ها برای شما کالری را تعیین کند. اگر دچار چاقی قابل توجهی هستید، رژیم فستینگ یکی از گزینه هایی است که می توانید از طریق آن به وزن ایده آل برسید.
7. نارسایی احتقانی قلب
در بیماران قلبی که بیماری آن ها کنترل نشده است یا علائم بیماری شدت پیدا کرده، افزایش وزن ناگهانی روزانه و بیش تر از 2 تا 3 کیلو در هفته به معنی عدم توانایی قلب در پمپاژ خون است. ورم پاها و مچ پا، تنفس سنگین، گیجی و فشار خون بالا از دیگر علائم نارسایی قلبی هستند. در این موارد فرد حتماً باید توسط پزشک ویزیت شده و اقدامات لازم برای او انجام شود.
8. ادم
بیماری های قلبی، کلیوی، کبدی و ریوی اغلب با ادم همراه هستند. اگر به این بیماری ها مبتلا هستید و اصطلاحا کمی پف کرده اید، به این دلیل است که بدن شما آب زیادی را در بازوها و پاها نگه داشته است. داروهای دیورتیک از طریق افزایش دفع مایعات از ادرار می توانند به خلاص شدن از شر ادم کمک کنند.
9. سندرم متابولیک
سندروم متابولیک به خودی خود یک بیماری نیست بلکه مجموعه از علائم است که ابتلا فرد به حداقل سه مورد از آن ها به عنوان سندروم متابولیک شناخته می شود. افزایش چربی خون، قند خون، فشار خون، دور کمر و کاهش کلسترول مفید خون شاخص های مورد نظر برای بررسی به ابتلا هستند. این شرایط شانس ابتلا به بیماری قلبی، سکته و دیابت را افزایش می دهد
10. دیابت
ارتباط دیابت با چاقی یک رابطه دوطرفه است چون افزایش یکی، با بدتر شدن دیگری همراه است. افراد دیابتی باید به شدت وزن خود را کنترل کنند. ترکیب رژیم غذایی، ورزش، انسولین یا سایر داروها به مدیریت بهتر بیماری کمک می کند. به افراد دیابتی توصیه می شود تا از طریق برنامه کالری شمار زیره به میزان دریافت خود دقت کنند.
11. استروئیدها
استروئید به دارویی گفته می شود که برای درمان بیماری های خودایمنی مانند آسم و برخی از انواع آرتریت تجویز می شود. شما به راحتی می توانید با توصیه های تغذیه ای مناسب از این اتفاق جلوگیری کنید.
12. یائسگی
با افزایش سن به طور طبیعی متابولیسم و میزان فعالیت کاهش پیدا می کند. در زنان، یائسگی دلیل دیگری برای افزایش وزن است. با یائسه شدن میزان استروژن کمتری در بدن زن تولید می شود که این باعث تجمع چربی بیش تر در اطراف شکم می گردد. علائم یائسگی را نمی توان به طور دائمی از بین برد ولی پزشک با تجویز برخی از مکمل ها و هورمون ها می تواند شدت آن ها را کاهش دهد.
13. سندروم داون
بعضی از بیماری های ژنتیکی مانند سندرم داون با ریسک بالاتر چاقی همراه هستند. دلایل چاقی در این افراد سرعت متابولیسم پایین، عدم فعالیت بدنی و مشکل در پیروی از یک رژیم غذایی متعادل است. افراد مبتلا به سندرم داون ممکن است بیش تر به چاقی مرکزی، یعنی در نواحی شکم و پهلوها، مبتلا شوند.
14. مالتیپل اسکلروزیس
این بیماری بیش تر به عنوان ام اس شناخته می شود که از علل افزایش وزن در آن می توان به عدم فعالیت بدنی به دلیل خستگی، افسردگی، اسپاسم عضلانی، عدم تحمل گرما، ضعف، تغذیه ناسالم و مصرف داروها اشاره کرد. همه این موارد باعث می شوند تا فرد با فعالیت کمتر، دچار چاقی شود. به همین دلیل افراد مبتلا باید وزن خود را مدیریت کنند تا از عوارض دیگر پیشگیری شود.
15. داروهای رایج
برخی از داروها نیز با افزایش وزن همراه هستند. نمونه های رایج عبارتند از: قرص های ضدبارداری، داروهای ضد روان پریشی، ضد افسردگی، داروهای صرع و بتابلاکرها (برای فشار خون بالا). یعنی افراد مبتلا به صرع، نه به دلیل این بیماری، بلکه به دلیل مصرف داروهایشان دچار چاقی می شوند. این دارو از طریق مکانیسم های مختلف می توانند روی وزن اثر بگذارند.
در این مطلب 15 اختلالی که منجر به چاقی می شوند را با هم بررسی کردیم. آگاهی از این بیماری ها نه تنها به افراد کمک می کند تا درک بهتری از علت چاقی خود داشته باشند بلکه می تواند راهکارهایی برای مدیریت وزن و بهبود سلامت عمومی ارائه دهد.
