مجله تایم در تازهترین انتخاب خود، «معماران هوش مصنوعی» را بهعنوان چهره سال ۲۰۲۵ معرفی کرده؛ تصمیمی که بازتابدهنده تحولاتی است که این فناوری در یک سال گذشته رقم زده و جایگاه بیسابقه آن را در اقتصاد، سیاست و زندگی روزمره تثبیت کرده است.
از سال ۱۸۰۱، رهبران آمریکا در واشنگتن دی.سی گرد هم میآیند تا در مراسم تحلیف رئیسجمهوری جدید شرکت کنند؛ در این روز معمولا قدرتمندترین افراد این کشور حضور دارند. در ژانویه امسال، در مراسم بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، مدیران عامل شرکتهای فناوری ایالات متحده حضوری پررنگ داشتند. اما در پشت صحنه اتفاق غیرمنتظرهای رخ داد؛ همان روز، یک شرکت ناشناخته چینی به نام DeepSeek یک مدل جدید هوش مصنوعی منتشر کرد که بازارها را به وحشت انداخت و دره سیلیکون را به واکنش واداشت.
روز بعد، غولهای فناوری، سم آلتمن، لری الیسون و ماسایوشی سون در کاخ سفید حاضر شدند و از تعهد برای سرمایهگذاری تا سقف ۵۰۰ میلیارد دلار برای ساخت مراکز داده هوش مصنوعی در سراسر آمریکا، خبر دادند؛ پروژهای که Stargate نام گرفت. این دو روز، از رقابت جهانی، نوآوری حیرتانگیز، جریان سرمایههای عظیم و تلاقی منافع بخش دولتی و خصوصی را در سال پیش رو برای این صنعت نشان دادند.
این سالی بود که در آن تمام پتانسیل هوش مصنوعی نمایان شد و روشن شد که دیگر راه بازگشتی وجود ندارد؛ یا حتی امکان کنار کشیدن نیست. هر پرسشی مطرح میشد، هوش مصنوعی پاسخ آن بود. شاهد شتابگیری تحقیقات پزشکی، رشد بهرهوری و تحقق کارهایی بودیم که زمانی ناممکن بهنظر میرسید. تقریبا غیرممکن بود چیزی بخوانید یا ببینید و با خبری درباره پیشرفت سریع این فناوری و سازندگان آن روبهرو نشوید.
این موج خبری میلیونها بحث و جدل را درباره میزان دگرگونی زندگی انسانها بهراه انداخت. هیچ مدیر ارشدی نمیتوانست بدون اشاره به تأثیر این انقلاب فناورانه، درباره آینده سخن بگوید. هیچ خانواده یا مدرسهای نمیتوانست بیتفاوت باشد نسبت به اینکه نوجوانها و دانشآموزانشان چگونه از آن استفاده میکنند.
در هفتههای اخیر، این ابزارهای جدید تقریباً جادویی بهنظر رسیدهاند. دریافتیم که هوش مصنوعی میتواند امکان برقراری ارتباط با نهنگها را فراهم کند، یک مسئله حلنشده ۳۰ ساله ریاضی را حل کند و دقت مدلهای سنتی پیشبینی طوفان را پشت سر بگذارد. این سیستمها با سرعتی انفجاری در حال بهبودند؛ کارهایی که برای انسان ساعتها طول میکشید، اکنون در چند ثانیه انجام میشود. طبق یک پژوهش، توانمندیهای هوش مصنوعی تقریباً دو بار در سال دو برابر میشود. سرعت پذیرش آن نیز سابقه ندارد.
جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، ارزشمندترین شرکت جهان و یکی از تأثیرگذارترین چهرههای عصر هوش مصنوعی میگوید: «هر صنعت به آن نیاز دارد، هر شرکت از آن استفاده میکند و هر کشور باید آن را بسازد. این اثرگذارترین فناوری زمان ماست.»
اما این پیشرفت بهایی دارد، تأمین انرژی چنین سیستمهایی منابع را میبلعد. فرصتهای شغلی از بین میرود. اطلاعات غلط و جعلهای دیجیتال تشخیص واقعیت را دشوارتر میکنند. حملات سایبری در مقیاس بزرگ بدون دخالت انسان ممکن شدهاند.علاوه بر این، تمرکز قدرت در دستان چند رهبر بنگاههای بزرگ، در سطحی که از دوران «عصر طلایی» آمریکا دیده نشده نگرانیهای اقتصادی و اخلاقی را افزایش داده است. اگر تاریخ چراغ راه آینده باشد، این وضعیت هم پیشرفتهای عظیم به همراه میآورد و هم نابرابریهای بزرگتر.
شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی اکنون بیش از هر زمان دیگری به اقتصاد جهانی گره خوردهاند. ریسک عظیمی در جریان است و ترس از شکلگیری یک حباب اقتصادی شدت گرفته است. ترامپ در سپتامبر بخشی از این نگرانیها را چنین بازتاب داد: «اگر اتفاق واقعاً بدی افتاد، تقصیر را گردن هوش مصنوعی بیندازید.»
افرادی که تاریخ را میشناسند، میدانند این لحظه مدتها در راه بوده است. ۷۵ سال پیش، کامپیوتری به نام Mark III روی جلد تایم ظاهر شد؛ دستگاهی ۵۰۰ هزار دلاری برای نیروی دریایی، که به دانشمندان کمک میکرد آیندهای تازه را تصور کنند. تیتر آن گزارش چه بود؟ ماشین اندیشمند. اکنون در جهانی زندگی میکنیم که آن ماشین و سازندگانش پایهگذاری کردند.
انتخاب «شخصیت سال» یکی از قدیمیترین سنتهای رسانهای است. راه طولانی طی شده از زمان انتخاب چارلز لیندبرگ بهعنوان «مرد سال ۱۹۲۷»، آن هم در تلاش برای جبران اینکه سردبیران او را پس از پرواز تاریخیاش روی جلد قرار نداده بودند. از آن زمان، این انتخاب تکامل یافته و حوزه آن گستردهتر شده است. علاوه بر افراد، گروهها، زنان و حتی مفاهیم نیز انتخاب شدهاند؛ به عنوان مثال “زمین در خطر در سال ۱۹۸۸” یا “رایانه شخصی در سال ۱۹۸۲”. بحثهای پرفرازونشیب انتخاب رایانه شخصی بهجای استیو جابز بعدها سوژه کتاب و فیلم شد.
این انتخاب جدید، سومین مورد در مجموعهای است که لحظههای کلیدی انقلاب فناوری در نیمقرن گذشته را ثبت کرده است. ظهور رایانه شخصی در دهه ۱۹۸۰ اقتصاد را دگرگون کرد. همانطور که در تصویر زیر میبینید، پیدایش جوامع دیجیتال در سال ۲۰۰۶ با انتخاب «شما» همراه با جلد آینهای معروف ثبت شد؛ که اکنون میبینیم چقدر پیشبینانه بوده است. امروز، اینترنت که با دستگاههای دیجیتال شخصی شکل گرفت، جای خود را به دورهای تازه میدهد و آن هم عصر هوش مصنوعی است.
«شخصیت سال» ابزاری قدرتمند است برای جلب توجه جهان به کسانی که زندگی ما را شکل میدهند. امسال، هیچکس تأثیری بزرگتر از افرادی که هوش مصنوعی را تصور کرده، طراحی کرده و ساختهاند نداشت. مسیر آینده این فناوری را انسانها تعیین میکنند و هر یک از ما میتوانیم در تعیین ساختار و سرنوشت آن نقش داشته باشیم. کار ما بود که این فناوری را آموزش داد و به آن نیرو بخشید و اکنون در جهانی قدم میزنیم که بیش از پیش با آن تعریف میشود.
حتی اگر شبکههای عصبی این سیستمها از الگوی مغز انسان الهام بگیرند، بیاموزند، سخن بگویند، مجادله کنند و گاهی به شکل ترسناک و در عین حال شگفتانگیز عمل کنند، همچنان میدانیم تفاوتی بنیادین میان ما و آفرینشمان وجود دارد. به همین دلایل، امسال نیرویی که بیش از هر چیز تیترها را تسخیر کرد، چه به نفع بشریت و چه به زیان آن انتخاب شده است. برای هدیهدادن عصر ماشینهای اندیشمند، برای شگفتزدهکردن و نگرانساختن انسانیت، برای دگرگونکردن اکنون و پیشبردن مرزهای ممکن، «معماران هوش مصنوعی» شخصیت سال ۲۰۲۵ مجله تایم شدند.
خبر آنلاین
