مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری ناتوان کننده است که مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) را هدف قرار می دهد و با آسیب دائمی به رشته های عصبی، منجر به اختلال در توانایی های حرکتی و شناختی می شود.
در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به غلاف محافظ رشته های عصبی (میلین) حمله می کند و باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و سایر اندام های بدن می شود. هر چند علت ابتلا به ام اس ناشناخته است، اما این بیماری در نهایت می تواند باعث آسیب دائمی یا زوال رشته های عصبی شود.
علائم و نشانه های ام اس بین بیماران بسیار متفاوت است و به محل و شدت آسیب فیبر عصبی در سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به ام اس شدید ممکن است توانایی راه رفتن مستقل (بدون کمک جانبی) را از دست بدهند.
راهنمای مطالعه
علائم رایج ام اس عبارتند از
بی حسی یا ضعف در یک یا چند اندام در یک سمت بدن، سوزن سوزن شدن، عدم هماهنگی، ناتوانی در راه رفتن، اختلالات بینایی (دوبینی طولانی مدت، تاری دید)، سرگیجه، اختلال در عملکرد روده و مثانه، خستگی، گفتار نامفهوم، مشکلات شناختی و اختلالات خلقی. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
ریسک فاکتورهای ام اس
این عوامل ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش دهند:
سن: ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شروع آن معمولا در حدود ۲۰ و ۴۰ سالگی است. با این حال، افراد جوان تر یا مسن تر نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
جنسیت: زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس هستند.
سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به ام اس باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
نژاد: افراد سفید پوست در معرض بالاترین خطر ابتلا به ام اس هستند.
کمبود ویتامین D: داشتن سطوح پایین ویتامین D و قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید، با خطر بیشتر ابتلا به ام اس مرتبط است.
ژنتیک: ژنی در کروموزوم ۶p۲۱ با مولتیپل اسکلروزیس مرتبط است.
چاقی: ارتباط چاقی و ابتلا به ام اس در زنان، خصوصا در سنین کودکی و نوجوانی، بیشتر است.
بیماری های خود ایمنی: در صورت داشتن سایر اختلالات خود ایمنی مانند: بیماری تیروئید، کم خونی خطرناک، پسوریازیس، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس بیشتر است.
سیگار کشیدن: بر اساس تحقیقات، افراد سیگاری به میزان یک و نیم برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری به ام اس مبتلا می شوند. هم چنین مصرف دخانیات به پیشرفت بیماری ام اس کمک می کند.
روش هایی برای کنترل علائم بیماری ام اس
هیچ درمانی برای مولتیپل اسکلروزیس وجود ندارد و مقابله با این بیماری ممکن است چالش برانگیز باشد، اما روش هایی برای کمک به مدیریت علائم و ایجاد تسکین در دسترس هستند؛ که چند نمونه از آنها عبارتند از:
تحرکات سبک
اگر با بدن درد ناشی از ام اس دست و پنجه نرم می کنید، بدانید که انجام حرکات ملایم و تحرکات سبک می تواند این وضعیت را بهبود ببخشد. روزانه چند دقیقه حرکات کششی انجام دهید تا درد و اسپاسم عضلانی را کمتر کنید. هم چنین برای کاهش درد کمر، مفاصل و گردن باید روی عضلات میان تنه کار کنید و این قسمت را تقویت کنید.
پیش بینی خطرات احتمالی
برخی از علائم ام اس مانند کاهش کنترل حرکتی و از دست دادن تعادل ممکن است بر ایمنی بدن در شرایط خاص تأثیر بگذارد. ام اس هم چنین اثرات دیگری بر بدن دارد که قادر است گاهی هماهنگی و تحرک را به خطر بیندازد. برای پیشگیری از خطرات حرکتی در هنگام راه رفتن، در صورت امکان از پوشیدن دمپایی و صندل خودداری کنید و کفش های بسته و با کفی ضد لغزش بپوشید. نصب نرده در جایی که فکر می کنید ممکن است کمک کننده باشد، مانند کنار راه پله‌ها یا حمام، نیز به پیشگیری از وقوع حوادث حرکتی کمک می کند.
ورزش منظم
فعالیت بدنی و ورزش منظم به کنترل علائم بیماری ام اس کمک می کند. ورزش های مناسب با شرایط جسمی، قدرت، تعادل، استقامت و انعطاف پذیری را افزایش می دهد و شرایطی چون کلسترول بالا و بیماری قلبی را کنترل می کند؛ که این مسئله به نوبه خود سلامت شناختی و روانی بیماران ام اس را بهبود می بخشد.
فعالیت بدنی نباید طولانی یا شدید باشد، فعالیت هایی مانند: پیاده روی، انجام ایروبیک در آب، تمرین یوگا و … بهترین گزینه ها برای بیماران هستند.
رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
یک رژیم غذایی متعادل و سالم، با بهبود عملکرد بدن، به شما کمک کند تا بتوانید ام اس را به طور مؤثرتری مدیریت کنید. سیر، تخم مرغ، کلم پیچ، سیب زمینی، انواع توت ها و سایر میوه های تازه، ماهی قزل آلا و … سرشار از مواد مغذی ضروری هستند که بدن برای مقابله با بیماری ام اس به آنها نیاز دارد. بدین منظور، مصرف مکمل ها و سایر داروهای طبیعی مانند ویتامین D، بیوتین و امگا ۳ نیز تحت نظر پزشک توصیه می شود.
آموزش مغز
ام اس ممکن است منجر به برخی چالش های شناختی شود و مدیریت زندگی روزمره را دشوارتر کند. تحقیقات اولیه نشان می دهد که تمرین دادن و فعال نگه داشتن مغز به حفظ عملکرد و کاهش سرعت زوال شناختی کمک می کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ روی ۶۲ نفر با سطوح خفیف تا متوسط اختلال شناختی مرتبط با ام اس انجام شد و محققان دریافتند که در مقایسه با گروه کنترل، ۳۰ شرکت‌کننده که یک برنامه آموزشی شناختی به کمک کامپیوتر را تکمیل کردند، پیشرفت چشمگیری در حافظه کلامی، حافظه کاری، تلکم، علائم اضطراب و کیفیت زندگی خود داشتند.
پازل ها، بازی های فکری، جدول کلمات، بازی های رایانه ای، مدیتیشن و … تمریناتی هستند که همواره مغز را پویا و زنده نگه می دارند و سلامت شناختی را افزایش می دهند.
متعادل کردن دمای بدن
بیماران مبتلا به ام اس، به تغییرات دما، به ویژه زمانی که هوا گرم تر می شود، حساس هستند. عدم تحمل گرما ممکن است برخی از علائم بیماری را تشدید کند. در این مواقع، متعادل کردن دمای بدن به مدیریت علائم ام اس کمک می کند. استفاده از لباس های خنک و نازک، حمام با آب ولرم رو به سرد، هیدراتاسیون بدن، تهویه مطبوع در خانه یا محل کار به خنک ماندن بدن کمک می کنند.
منبع: https://www.healthline.com/health/multiple-sclerosis/daily-tips-managing-ms
