ایلان ماسک، میلیاردر فناوری و مدیرعامل شرکت‌های تسلا و اسپیس‌اکس، روز دوشنبه از راه‌اندازی یک دانشنامه آنلاین جدید به نام «گراکی‌پدیا» (Grokipedia) خبر داد.
وب‌سایت تازه‌تأسیس «گراکی‌پدیا» (Grokipedia) که ایلان ماسک آن را به‌عنوان جایگزینی برای ویکی‌پدیا معرفی کرده، روز دوشنبه برای مدت کوتاهی فعال شد و سپس از دسترس خارج شد. در زمان نگارش این گزارش، این وب‌سایت دوباره در دسترس قرار گرفته و طبق شمارنده صفحه اصلی خود، بیش از ۸۸۵ هزار مقاله دارد.
گراکی‌پدیا با استفاده از چت‌بات «گراک» (Grok) متعلق به شرکت xAI، به‌صورت خودکار محتوا تولید می‌کند. ماسک گفته هدف از این پروژه، «گامی ضروری برای درک جهان از طریق هوش مصنوعی» است.
این اقدام پس از آن صورت گرفت که ماه گذشته «دیوید ساکس»، سرمایه‌گذار فناوری و مشاور دولت ترامپ در حوزه هوش مصنوعی و رمزارز، پیشنهاد ساخت جایگزینی برای ویکی‌پدیا را مطرح کرد. ماسک نیز با استقبال از این ایده گفت که هدفش ایجاد منبعی است که به‌زعم او «بی‌طرف‌تر و کمتر ووک (woke)» باشد.
ایلان ماسک، میلیاردر و مالک شبکه اجتماعی X، در سال‌های اخیر بارها ویکی‌پدیا را به جانبداری متهم کرده است. او می‌گوید این دانشنامه بر منابعی تکیه دارد که از نظر او «دارای سوگیری سیاسی» هستند. در مقابل، جیمی ولز، بنیان‌گذار ویکی‌پدیا، گفته ادعاهای ماسک نادرست است.
ماسک می‌گوید گروکی‌پدیا تلاشی است برای ساخت دانشنامه‌ای که با استفاده از مدل‌های زبانی هوش مصنوعی، واقعیت را دقیق‌تر و بی‌طرف‌تر بیان کند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که نبود نویسندگان انسانی و حذف امکان ویرایش عمومی ممکن است به کاهش شفافیت و افزایش سوگیری در محتوا بینجامد.
سیاسی‌تر از یک دانشنامه؟
ماسک در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) نوشت که یک دانشنامه هوش‌مصنوعی‌محور «گامی بسیار مهم برای تمدن» و لازمه «درک بهتر جهان» است. او در هفته‌های اخیر بارها از ویکی‌پدیا انتقاد کرده و گفته بود این پلتفرم به منابعی مانند نیویورک تایمز و ان‌پی‌آر (NPR) که از دید او مبلغ ووکیسم هستند، بیش از حد تکیه دارد.
در مقابل، «گراکی‌پدیا» بر اساس توضیحات رسمی خود، محتوایش را با کمک چت‌بات هوش مصنوعی «گراک» (Grok) از شرکت xAI تولید و بررسی می‌کند.
برخلاف ویکی‌پدیا که توسط میلیون‌ها کاربر داوطلب نوشته و ویرایش می‌شود، در گروکی‌پدیا هیچ نویسنده انسانی مشخصی وجود ندارد. کاربران نمی‌توانند مستقیماً صفحات را ویرایش کنند و فقط قادرند از طریق فرم گزارش خطا، پیشنهادهایی برای اصلاح بدهند.
ماسک گفته است قصد دارد تا پایان سال، گراک را به‌گونه‌ای آموزش دهد که دیگر از صفحات ویکی‌پدیا به عنوان منبع استفاده نکند. با این حال، در حال حاضر در پایین برخی صفحات گراکی‌پدیا، از جمله مدخل مربوط به «جایزه نوبل فیزیک»، یادداشتی دیده می‌شود که می‌گوید: «این محتوا با اقتباس از ویکی‌پدیا و تحت مجوز Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 منتشر شده است.»
در مواردی نیز برخی مدخل‌ها تقریباً کلمه‌به‌کلمه مشابه نسخه‌های ویکی‌پدیا هستند.
البته گراکی‌پدیا در برخی موضوعات، تفاوت‌هایی چشمگیر با ویکی‌پدیا دارد. برای نمونه، صفحه مربوط به دونالد ترامپ در گراکی‌پدیا هیچ اشاره‌ای به دریافت جت لوکس از قطر یا تبلیغ توکن رمزارزی مرتبط با نام ترامپ ندارد. در حالی که نسخه ویکی‌پدیا بخش مستقلی را به این موضوعات و تضاد منافع او اختصاص داده است.
همچنین در صفحه مربوط به خود ایلان ماسک، هیچ اشاره‌ای به ژست جنجالی او در تجمعی در ژانویه که بسیاری آن را یادآور سلام نازی‌ها دانسته بودند نشده است. در حالی که ویکی‌پدیا چند پاراگراف درباره همین موضوع دارد.
آیا گراکی‌پدیا رقیب واقعی ویکی‌پدیا می‌شود؟
اگرچه ماسک می‌گوید هدفش «دقیق‌تر و بی‌طرف‌تر کردن اطلاعات» است، کارشناسان می‌گویند حذف محتوای انتقادی و نبود ویرایش آزاد می‌تواند باعث ایجاد سوگیری در جهت دیدگاه‌های سیاسی خاص شود. برخی تحلیلگران نیز تأکید دارند که اگر گروکی‌پدیا به‌طور کامل بر تولید خودکار هوش مصنوعی متکی باشد، خطر خطاهای فنی یا تکرار سوگیری‌های الگوریتمی افزایش می‌یابد.
با این حال، ماسک معتقد است که «دانشنامه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی» گامی ضروری برای آینده دانش است حتی اگر فعلاً بیشتر جنبه سیاسی آن دیده شود.
خبر آنلاین
