به منظور حل و بررسی بسیاری از جرایم مختلف از جمله سرقت و قاچاق از تکنیک های پیشرفته پزشکی قانونی استفاده می شود. یکی از ابزار های بسیار پر کاربرد در پزشکی قانونی، کروماتوگرافی می باشد. به طور کلی هدف از کروماتوگرافی جداسازی اجزای یک مخلوط با استفاده از فاز متحرک و ثابت است که در انواع کروماتوگرافی ها فاز ثابت و فاز متحرک با یکدیگر متفاوت هستند و با روش مخصوص به آن کروماتوگرافی جداسازی صورت می گیرد. با به کار گیری از تکنیک کروماتوگرافی در پزشکی قانونی می توان در حیطه سم شناسی، تشخیص مصرف مواد مخدر و یا الکل و همچنین آسیب شناسی فعالیت کرد و نتایجی به دست آورد.
در ادامه به معرفی بیشتر در ارتباط با کاربرد کروماتوگرافی در پزشکی قانونی می پردازیم.
راهنمای مطالعه
کروماتوگرافی
کروماتوگرافی تکنیکی می باشد که پرکاربرد ترین استفاده آن جداسازی اجزای یک مخلوط از یکدیگر می باشد. این جداسازی بسته به نوع کروماتوگرافی و نوع مخلوط مورد نظر ممکن است بر اساس وزن مولکولی، اندازه مولکول و بار ذرات صورت گیرد. به همین منظور می توان بر حسب نیاز از انواع کروماتوگرافی ها نظیر، کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی HPLC ، کروماتوگرافی تعویض یونی استفاده کرد.
کروماتوگرافی HPLC و کاربرد آن در پزشکی قانونی
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا معمولا برای جداسازی و همچنین تعیین غلظت ماده در نمونه های مایع کاربرد دارد. در این تکنیک فاز متحرک همانند یک حلال عمل می کند و با فشار بالا از ستون عبور می کند در این حین باید نمونه ای که قصد بررسی آن را دارید به داخل فاز متحرک تزریق شود. بر اساس فعل و انفعالات بین مولکولی نمونه مورد بررسی با فاز ساکن، حرکت برخی از اجزای نمونه نسبت به دیگر اجزا کند تر شده و اجزای مختلف نمونه در زمان های مختلف شسته می شوند و جداسازی اجزا در این کروماتوگرافی به این صورت انجام می شود.
از کاربردهای این کروماتوگرافی در پزشکی قانونی می توان به بررسی محتویات مواد منفجره، رنگ در دارو های غیر قانونی، جوهر قلم یا خودکار در برخی اسناد و همچنین شناسایی برخی از دارو های خاص اشاره کرد.
کروماتوگرافی گازی و کاربرد آن در پزشکی قانونی
از کاربرد های این تکنیک از کروماتوگرافی در پزشکی قانونی می توان به سم شناسی اشاره کرد. از جمله کاربرد های دیگر کروماتوگرافی گازی در پزشکی قانونی تشخیص الکل و یا مواد مخدر در داخل خون است. جداسازی در کروماتوگرافی گازی در اثر نقطه جوش ترکیبات مختلف انجام می شود. این تکنیک به صورتی انجام می شود که یک گاز بی اثر در ستون کروماتوگرافی در جریان است و ما باید نمونه ای را که می خواهیم ترکیباتش را شناسایی کنیم را ابتدا رقیق کرده و سپس به مقدار کافی با سرنگ به دستگاه تزریق کنیم. این نمونه مورد نظر با بالا رفتن دمای دستگاه و رسیدن به نقطه جوش نمونه تبخیر می شود و داخل ستون کروماتوگرافی به صورت گاز جریان می یابد و به سمت دتکتور حرکت می کند.
در نهایت نتیجه ای که به ما می دهد به صورت کروماتوگرام نمایش داده می شود و شما می توانید به تعداد اجزای موجود در نمونه پیک مشاهده کنید. هر یک از پیک ها در دما و زمان مشخصی ظاهر می شوند. همچنین شما می توانید با اندازه گیری سطح زیر هر پیک غلظت نمونه مورد نظرتان را به دست آورید.
کروماتوگرافی مسطح و کاربرد آن در پزشکی قانونی
کروماتوگرافی مسطح در دو نوع کروماتوگرافی کاغذی و کروماتوگرافی لایه نازک قابل انجام می باشد. یکی از مزیت های اصلی کروماتوگرافی مسطح این است که می تواند چندین نمونه را به صورت همزمان آنالیز و بررسی کند.
- کروماتوگرافی کاغذی: این کروماتوگرافی در پزشکی قانونی برای بررسی اثر انگشت و برخی از مایعات بدن کاربرد دارد.
- کروماتوگرافی لایه نازک: این تکنیک برای بررسی جوهر، رنگ و مواد منفجره در آزمایشگاه های پزشکی قانونی کاربرد دارد. البته نسبت به کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا کمتر از این تکنیک استفاده می شود.
جلوگیری از ورود مواد مخدر به از مرزها با تکنیک های شیمیایی
البته کروماتوگرافی به تنهایی در این سم شناسی و آزمایش های مربوط به پزشکی قانونی استفاده نمی وشد. سایر تکنیک های آزمایشگاهی مانند اسپکتروسکوپی نیز در شناسایی بسیار موثر هستند. به عنوان مثال، در فرودگاه های بین المللی بزرگ اغلب دستگاه های ویژه ای وجود دارند که مرزبانان در صورت مشکوک شدن به ماده خاصی می توانند به سرعت این ماده رابا تکنیک اسپکتروسکوپی شناسایی کنند. این دستگاه ها به دیتابیس بزرگی از انواع مواد مخدر و داروها متصل هستند. با قرار دادن مقدار بسیار کمی از نمونه در محل مخصوص نمونه سریعا نوع ماده مشخص می شود.
در نهایت می توان گفت تجهیزات آزمایشگاهی تنها مختص به آزمایشگاه های تحقیقاتی و پزشکی نیستند. در واقع دستگاه های پیشرفته آزمایشگاهی می توانند در شناسایی ساختار DNA، انواع سم ها و داروها و … ، اندازه گیری مقادیر آن ها و مقایسه آن ها با مقادیر بعضا مجاز کمک کنند. انواع تجهیزات آزمایشگاهی میکروبی و شیمیایی در فروشگاه رویان ایران عرضه می شود. این دستگاه ها با داشتن گواهی های استاندارد، می توانند برای چنین کاربردهایی این اطمینان را ایجاد کنند که در صورت کالیبره بودن دستگاه و مهارت کاربر هیچ مشکلی در ارائه نتایج دقیق و صحیح ندارند.
