انسان ها تقریباً یک سوم عمر خود را صرف خواب می کنند و در این مدت، مغز نه تنها استراحت می کند، بلکه عملیات حیاتی مانند آنالیز، ساماندهی و دسته بندی اطلاعات و خاطرات روز نیز در همین ساعات خواب رخ می دهد.
خواب کافی و با کیفیت، پایه گذار عملکرد صحیح مغز و سایر ارگان های بدن است و کم خوابی می تواند بر تمامی فرآیندهای فیزیولوژیک اثر نامطلوب داشته باشد. همچنین مغز در زمان خواب، فرایندهای پردازش داده، یادگیری و تثبیت اطلاعات را انجام می دهد و به همین دلیل، خواب مناسب برای رشد، تقویت حافظه و حتی سلامت روان الزامی است.
اهمیت خواب کافی در سنین مختلف
خواب کافی در هر رده سنی متفاوت است، افزود: به عنوان مثال برای کودکان ۸ تا ۹ ساعت خواب، بزرگسالان ۷ تا ۸ ساعت و سالمندان ۶ تا ۷ ساعت در نظر گرفته می شود که می تواند نیاز بدن را تأمین کند. اگر افراد به ویژه اطفال کمتر از ۶ ساعت در شبانه روز بخوابند، دچار اختلال در ترشح هورمون رشد خواهند شد و این امر سبب ایراد در سیستم اشتها، برهم خوردن روند وزن گیری طبیعی بدن و در نهایت افزایش احتمال بروز چاقی می شود.
بهترین زمان خواب بین ساعات ۹ تا ۱۰ شب و هم زمان با تاریک شدن هوا است. در این زمان مغز هورمون ملاتونین را فعال می کند و این هورمون، هماهنگ کننده اصلی ریتم شبانه روزی و چرخه خواب است؛ به همین دلیل، خوابیدن در این بازه زمانی، کیفیت خواب را به‌شکل چشم گیری افزایش می دهد.
حدود ۷۵ درصد علل بی خوابی به اختلالات روانشناختی، استرس و اضطراب مربوط است و در این بین فقط ۱۰ درصد موارد ناشی از اختلال بی خوابی اولیه (ترس و نگرانی افراطی درباره خوابیدن) هستند.
دمای مناسب اتاق خواب بر اساس توصیه بنیاد ملی خواب دمای ۱۵.۵ تا ۱۹.۵ درجه سانتی گراد است؛ ضمن آنکه کنترل نور و صدا، استفاده از پرده های ضخیم یا چشم بند و گوش گیر در محیط‌های پرنور یا پرصدا توصیه می شود.
اتاق خواب، فقط برای استراحت استفاده شود، تا مغز ارتباط مثبت میان تخت و خواب را تقویت کند و همچنین حداقل ۱ تا ۲ ساعت پیش از خواب از وسایل دیجیتال (موبایل، تلویزیون، لپ تاپ) دور باشید؛ نور آبی این وسایل، ترشح ملاتونین را مختل می کند.
همچنین گوش دادن به موسیقی آرام یا مطالعه کتاب و حمام یا دوش آب گرم یک تا دو ساعت پیش از خواب را در آرامش بدن و خواب بهتر کمک کننده است. اگر بیش از ۲۰ دقیقه بیدار مانده اید، از تخت خارج شوید و در محیطی کم نور و ساکت، فعالیت آرامش بخشی انجام دهید تا دوباره احساس خواب آلودگی کنید و باز گردید.
