شاید برایتان این سؤال مطرح باشد که قدیمی ترین سکونت گاه هایی که انسان ها در ایران مستقر شدند، کجاست؟ جالب توجه اینجاست که برای یافتن این مکان، نیاز نیست در فواصل دور جستجو کنید.
طبق شواهد به دست آمده، غار قلعه کرد در استان قزوین و در نزدیکی آوج، قدیمی ترین سکونت گاه بشر در ایران بوده است.
موقعیت جغرافیایی غار
غار قلعه کرد در غرب استان قزوین و ۲۰ کیلومتری برج های دو گانه خرقان، در دهستان حصار در توابع بخش مرکزی آوج قرار دارد. این غار در جنوب غربی رشته کوه البرز و در حد فاصل بین زاگرس و فلات مرکزی واقع شده است.
ارتفاع این غار از سطح دریا حدود ۲۰۶۴ متر است و دهانه ای وسیع دارد که با عبور از آن به تالاری به وسعت هزار متر مربع می رسیم. قدمت این غار به دوره الیگومیوس و دوران سوم زمین شناسی می رسد که تا چهل میلیون سال پیش تخمین زده می شود.
با آغاز فصل های اول و دوم کاوش در این غار، دست افزارهای سنگی متعددی کشف شد و از همین رو کاوش و جستجو در این غار در مراحل بعدی ادامه یافت.
این غار، جزو غارهای خطرناک ایران به شمار می رود؛ چرا که بعد از ورود به دهانه این غار، باید یک فرود ۱۲ متری از چاهی داشته باشید تا به تالار بزرگی با طول و عرض حدود ۵۰ در ۲۰ متر برسید. ارتفاع پایین‌ترین قسمت کف تا بالاترین نقطه تالار حدود ۲۰ متر است. لازم به ذکر است که نباید بدون آموزش های لازم غارنوردی و تجهیزات ضروری داخل آن رفت. هر چند که وجود همین چاه باعث شده تا این غار از تخریب قاچاقچیان اشیای تاریخی و مخربان طبیعت در امان بماند.
عمر این غار حدود ۴ میلیون سال است و طبق برآوردهای زمین شناسان، قدمت آن به دوران های سوم زمین شناسی باز می گردد. در این غار خفاش های زیادی هم زندگی می کنند. دمای داخل غار قلعه کرد بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است و مرطوب است.
غار قلعه کرد و نئاندرتال ها
نام این غار مدت هاست با نئاندرتال ها گره خورده است. نشریهٔ باستان شناسی پارینه سنگی فرانسوی، مقاله ای را تحت عنوان قدیمی ترین شواهد از مشاغل هومینین پلیستوسن میانی و یک دندان شیری انسان در تحقیقات فلات مرکزی ایران منتشر کرد که با همکاری حامد وحدتی نسب، استاد گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس و سرپرست تیم باستان شناسی و کاوش و ژیل بوریون، محقق مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه که در موزهٔ انسان شناسی پاریس فعالیت می کند منتشر کرد و در آن به این نکته اشاره شده که قدمت سکونت انسان در فلات ایران تا ۴۵۰ هزار سال پیش ارزیابی شده است.
در این مقاله ذکر شده که این غار قدیمی ترین غاری است که تاکنون در قلمرو وسیع منطقهٔ خاورمیانه کشف شده. این شواهد تاریخی، قدمت شواهد مشابهی را که پیشتر در این منطقه کشف شده بود، تقریباً ۳۰۰ هزار سال به عقب می راند.
کاوش های متعدد در غار
حدود دو سال پیش بود که سومین فصل از کاوش مشترک تیم ایران و فرانسه در غار قلعه کرد آوج به سرپرستی مشترک حامد وحدتی نسب از دانشگاه تربیت مدرس و ژیل بریون از موزهٔ انسان شناسی پاریس با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شد. آقای وحدتی نسب در این باره گفت: «نخستین و دومین فصول کاوش در این محوطه در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ توسط هیئت مشترک ایران و فرانسه انجام شد و در فصل دوم، دندان کودک انسان نئاندرتال با قدمت ۱۵۵ هزار سال یافت شد که در موزهٔ قزوین برای بازدید عموم قرار دارد. وقفه ای ۳ ساله در کاوش به خاطر وقوع کرونا، این فرصت را به پژوهشگران داد تا مطالعات سن سنجی مطلق را با روش های متنوعی انجام دهند.»
او ادامه داد: «به دلیل قدمت بالای مواد فرهنگی غار قلعه کرد، انجام سن سنجی، از دو روش تشدید چرخش الکترون (ESR) و اورانیوم/ توریم استفاده شد. نتایج مقدماتی حاکی از سنی فراتر از ۴۰۰ هزار سال برای نهشته های فرهنگی این محوطه است که این سن، غار قلعه کرد را مبدل به قدیمی ترین سکونتگاه بشر در ایران کرده است.»
طبق گفته او، این سن در کنار دست افزارهای سنگی به دست آمده از این غار، حاکی از این است که غار قلعه کرد، پیش از انسان نئاندرتال نیز محل سکونت گونه های دیگر انسانی همچون انسان هایدلبرگ و یا احتمالاً نوعی از انسان راست قامت بوده است. وحدتی نسب گفت: «تا کنون دو نوع اسب پیش از تاریخی منقرض شده، گوزن، خرس قهوه ای و کرگدن در بقایای جانوری به دست آمده از این محوطه شناسایی شده است.»
او در این رایطه به این نکته اشاره کرد که این محوطه حداقل نیازمند ۱۰ سال کاوش مستمر است. یافته های فصول اول و دوم کاوش حکایت از آن دارد که این منطقه قدیمی ترین محل استقرار انسان در فلات ایران است.
او در بخش دیگری از صحبت هایش یادآوری کرد که انسان نئاندرتال نوعی از انسان است که قبل از ما در این محدوده جغرافیایی زندگی می کردند و از حدود ۲۵۰ هزار سال تا ۴۰ هزار سال پیش در این منطقه ساکن بوده و شکارچی بودند و در دسته‌های کوچک زندگی می کردند و احتمالاً بعد از ورود انسان هوشمند منقرض شده اند.
طبق بازسازی های انجام شده، این گونه از انسان از نظر حجم بدن و رفتار شناختی شبیه ما بودند و بیش از آنچه که تصور می شد به ما شبیه هستند، اما از نظر جمجه با ما تفاوت دارند، از نظر قامتی نیز کوتاه تر و عضلاتی تر بودند.
منبع: خبر آنلاین
