باستان شناسان و زیست شناسان حالا پاسخ روشنی برای این سؤال دارند: چه زمانی برای اولین بار انسان ها غذا را روی آتش طبخ کردند؟
آشپزی امر مهمی در زندگی امروزی ماست؛ تا جایی که برخی از محققان بر این باورند که آشپزی کردن باعث شده تا اجدادمان کالری اضافی موردنیاز برای رشد مغزهایشان را به دست بیاورند. اما حالا این سؤال مطرح می شود که آشپزی از چه زمانی شروع شد؟
نمی توان در پاسخ به این سؤال، زمان مشخصی تعیین کرد؛ اما شواهد حاکی از آن است که انسان ها حداقل پنجاه هزار سال پیش و حداکثر از ۲ میلیون سال پیش غذا می پختند. این شواهد از دو حوزه متفاوت به دست می آید: باستان شناسی و زیست‌شناسی.
راهنمای مطالعه
کنترل آتش، نشانی از شروع پخت و پز؟
یکی از شواهد باستان شناسی در این رابطه، کشف دانه های نشاسته پخته شده موجود در جرم یا پلاک دندانی است. ریچارد رانگهام، استاد بازنشسته انسان شناسی زیستی دانشگاه هاروارد در این باره گفت: «می توان این دانه های پخته شده را در دندان های انسان های ۵۰ هزار سال پیش یافت.»
اما شواهد مربوط به زمان های قبل از آن، چندان واضح نیست؛ دانشمندان در کل به دنبال شواهدی هستند که نشان دهد که افراد آتش را کنترل کرده بودند؛ هر چند که شواهد کنترل آتش، لزوماً اثبات کننده پخت و پز نیست؛ چرا که انسان ها ممکن بود تا از آتش برای گرما یا برای ساختن ابزارها بهره ببرند.
بتان لینسکات، ژئوشیمی دان باستان شناسی دانشگاه آکسفورد در این باره گفت: «در تمام مدارک باستان شناسی شواهدی از آتش سوزی وجود دارد. اما مشکل در تشخیص این است که آیا آن آتش کنترل شده بود یا آتش سوزی طبیعی (یک بحث، بحث آتش سوزی طبیعی است و بحث دیگر، آتشی که توسط انسان ها و به قصد طبخ غذا روشن می شد). یکی از نکات کلیدی به هنگام جستجو برای یافتن شواهدی برای کنترل آتش، ساختار احتراق واقعی است: مشاهده سنگ های چیده شده به شکل یک دایره و یافتن مقداری خاکستر در وسط آن، شاید مقداری فیتولیت (ساختارهای سیلیسی به‌جامانده از گیاهان مرده) و مصنوعات و چیزهای سوخته شده.»
شواهد آتش های انسانی
محققان، بقایای این چنینی را در مکان های متعددی یافته اند که به دوران قبل از هومو ساپینس ها برمی گردد؛ این بدان معناست که انسان های اولیه هم از آتش استفاده می کردند. تیمی تحقیقاتی در غار قسم فلسطین اشغالی، شواهدی از یک آتشدان سیصد هزار ساله را در نزدیکی بقایای حیوانات سلاخی شده یافتند و در عین حال در غاری در سافولک انگلیس هم آتشدانی چهارصد هزار ساله حاوی استخوان های سوخته و سنگ چخماق یافت شد.
اما این یافته ها به اینجا ختم نشد و رؤیت خاکستر در غار Wonderwerk در آفریقای جنوبی باعث شد دانشمندان به این شک کنند که آشپزی از یک میلیون سال پیش آغاز شده است. رانگهام در این باره گفت: «این غار حدود ۳۰ متر عمق دارد و آن قدر عمیق است که نمی توان این احتمال را داد که در اثر فرآیند طبیعی، یک میلیون سال پیش این خاکستر را تولید کرده باشد.» حتی شواهدی از آتش سوزی کنترل شده در ۱.۶ میلیون سال پیش در کنیا نیز یافت شده است.
آشپزی و تکامل بدن انسان
به علاوه شواهد بیولوژیکی از زمان شروع آشپزی در روش تکامل بدن انسان وجود دارد. رانگهام در این باره گفت: «ما گونه ای متفاوت با دیگر گونه های روی زمین هستیم؛ چراکه ازنظر بیولوژیکی با خوردن غذاهای پخته سازگار شده ایم.»
رانگهام ادامه داد: «پس حالا این سؤال مطرح می شود که چه زمانی انسان شروع به آشپزی کرد؟» او معتقد است که این اتفاق ممکن است حتی قبل از ظهور انسان مدرن رخ داده باشد.
هومو ارکتوس اولین هومینینی بود که از نظر بدنی بیشتر شبیه انسان و کمتر شبیه نخستی سانان بود و برخی از شواهد و قراین حاکی از آن است که آن ها احتمالاً اولین گونه هایی بوده اند که آشپزی و پخت غذا را آغاز کرده اند.
لازم به ذکر است که یکی از تفاوت های عمده بین انسان و نخستینیان، اندازه روده ها است. با در نظر داشتن اینکه غذای پخته شده، به هضم کمتری دارد، روده ما انسان های مدرن، کوچک تر از روده آنهاست.
رانگهام در این باره توضیح داد: «روده بزرگ ما که آخرین بخش دستگاه گوارش انسان است، تقریباً دوسوم اندازه ای است که اگر شامپانزه، بونوبو یا گوریل بودیم. این بدان معناست که ما به‌جای شکم های برآمده، شکم نسبتاً صافی داریم.»
بدن موجودات نخستین غیر انسانی، برای تطبیق یافتن با روده های بزرگ تر، لگن های پهن و دنده های گشادی داشتند. رانگهام در این باره گفت: «اجداد انسانی ما حدود ۲ میلیون سال پیش، این ویژگی ها را از دست دادند. موضوع دیگری که در آن زمان اتفاق افتاد، چشمگیرترین کاهش اندازه دندان های جونده در تاریخ تکامل بشر بود. این هم با این ایده که ناگهان چیزی در رژیم غذایی بشر تغییر کرده، مطابقت دارد. به طور خاص، با رژیم غذایی جدید (پخته شدن غذاها)، جویدن راحت تر و غذاها نرم تر شده است.»
این اتفاق تقریباً در همان زمان و حدود ۱.۸ میلیون سال پیش رخ داد.
رانگهام گفت: «داستان بزرگ اینجاست که آشپزی، حدود ۱.۹ میلیون سال پیش و با منشأ گونه ای که در تکامل انسان بیشتر شبیه ماست یعنی هومو ارکتوس، آغاز شد. فکر می کنم که داستان بسیار قانع کننده این است که آشپزی و کنترل آتش، دلیل اصلی تکامل هومو ارکتوس بوده است.»
لبته بدون وجود شواهدی مبنی بر استفاده کنترل شده از آتش در آن زمان ها، این ایده که هومو ارکتوس ها اولین آشپزها بوده اند، هنوز جای بحث دارد.
لینسکات در این باره توضیح داد: «افراد زیادی هنوز روی این موضوع کار می کنند؛ تصور می کنم این بحث برای مدت ها نیز ادامه خواهد داشت و نمی‌د انم که آیا می توان زمان دقیقی را برای شروع آشپزی انسان ها معین کرد یا خیر.»
منبع: خبر انلاین
